Waarom ben ik hier en nu niet perfect gelukkig?
Besef goed dat de vraag heel open is. Ze insinueert niet dat er een apart ik is dat al dan niet gelukkig is. Ze bevestigt geen enkele opvatting over dat ik, maar stelt het mee in vraag. We zouden haar misschien exacter kunnen formuleren als “Waarom is er het gevoel van een ik dat niet gelukkig is?”, “Wat is dat ik dat zich niet gelukkig voelt?”, “Waarom is er geen geluk?” of “Wat is (nu eigenlijk) het probleem?”. Kijk zelf welke formulering voor jou het beste werkt, dat wil zeggen: de formulering die jou het sterkst stimuleert om diep en helder te kijken in het bestaan hier en nu.
Wat ik hier vanuit mijn eigen dagelijkse ervaring beschrijf in eenvoudige en hedendaagse bewoordingen, is natuurlijk niet nieuw. Het is de basis van alle authentieke spirituele paden sinds mensenheugenis – hoe verschillend ze ook worden geformuleerd. Boeddha, die een vijftal eeuwen voor Christus leefde in het noorden van Indië, vertelde precies hetzelfde. Een eerste keer sprak hij hier publiekelijk over in het Hertenpark van Benares. Hij wees erop dat we het bestaan dikwijls als onbevredigend ervaren, dat we ons niet gelukkig voelen. Hij nodigde de toehoorders uit zich af te vragen waarom dat zo was. Hij wees er vervolgens op dat het niet te wijten was aan de omstandigheden zélf maar aan onze geestelijke houding van grijpen, van vastklampen, van eisen stellen aan het bestaan. Hij bevestigde dat het perfect mogelijk is op te houden met op deze wijze te functioneren. Tenslotte stelde hij een weg voor van moreel gedrag, wijsheid en meditatie om dat inzicht, deze bevrijding te realiseren. Boeddha verklaarde zelf nadrukkelijk dat hij niets nieuws verkondigde, maar gewoon een oud pad had herontdekt. Hij was zich zeer bewust van het universele van zijn inzicht.
Het is vanzelfsprekend een stevige aanrader om dat ganse onderricht grondig te bestuderen en in de praktijk te brengen. Maar het is ook mogelijk om met die eerste vraag te werken: “Waarom ben ik hier en nu niet perfect gelukkig?” Deze vraag staat niet alleen aan de basis van het boeddhisme, ze is als een loper die allerlei deuren op de meest verschillende niveaus opent. Deuren naar een bevrijd bestaan. Ze kan een eerste stap op het pad naar inzicht zijn, maar ze kan ook voor wie al een diep inzicht gerealiseerd heeft maar dat toch weer even uit het oog verliest, een reminder vormen. Probeer het maar. Leef eens een jaar met deze vraag. Laat ze haar werk doen. Ga tot op het bot. Zie wat ze met je doet.
Waarom ben ik hier en nu niet perfect gelukkig?
Luc De Winter, Ho Sen Dojo, 21 juni 2018
© Luc De Winter, 2018