Diepe motivatie.
Iedereen die dat wenst kan bij ons volledig vrijblijvend komen ervaren wat zenbeoefening is, en wat ze met je doet. Het is wel nodig dat je zazen voldoende tijd geeft want het kan even duren vooraleer je de werking ervan gewaar wordt. Daarom adviseren we dat je, om het een kans te geven, minstens zes maanden regelmatig deelneemt aan de zittingen.
Wie weet word je na enige tijd ergens geraakt door de beoefening; mogelijk vang je zelfs een glimp op van waar het om gaat. Dat motiveert je dan om verder te doen. Maar het is ook mogelijk, en dat gebeurt dikwijls, dat je na een tijdje gaat denken dat je het wel gezien hebt, en de zenbeoefening voor bekeken houdt. Weerstanden die opkomen, het ervaren van de zenbeoefening als zinloos, saai of zelfs ronduit irritant: dat zijn typische signalen dat er een loslaten, een verdieping op til is. Wie vele jaren beoefent kan dat herhaaldelijk ervaren. De realiteit is echter dat deze signalen dikwijls opgevat worden als een teken dat het genoeg geweest is. Zo komt de beoefening dan tot een voortijdig einde.
De enige manier om zen te blijven beoefenen zodat het werkelijk diepgaand ons leven kan transformeren, is dus: blijven zitten. Zin of geen zin, naar de dojo en zazen. Zolang de beoefening afhangt van onze persoonlijke zin of tegenzin op elk moment, zit ons ego aan het stuur. In het begin meent het dat die zen best interessant is, en van alles te bieden heeft waar het iets mee kan. Maar na een tijdje krijgt het door wat zazen echt is: een doorzien van al zijn strategieën, concepten en patronen. Wees maar gerust dat het ego dan met alle plezier een eind zal maken aan dat tijdverlies op een kussen! Er is toch zoveel te doen dat interessanter, dringender en relevanter is?
Anders gezegd: een beoefening die afhangt van je oppervlakkige voorkeur, is als gebouwd op drijfzand en bij voorbaat kansloos. Het is dus nodig om onze motivatie uit een ander vaatje te tappen: dat van de diepe intuïtie. Wat men in de zen bodaishin noemt (sanskriet: bodhicitta), de geest, de smaak van het ontwaken. Het is als een liefde; als een roeping. Een beoefening hierdoor geïnspireerd is als gedragen door een stevig fundament. En als er momenten zijn dat we dit fundament even niet voelen, is het belangrijk dat we ondertussen vertrouwen hebben opgebouwd, dat we de beoefening in ons leven hebben geïntegreerd, zodat we ook deze moeilijke periode kunnen doorstaan zonder te stoppen met zen.
Een doorgedreven zenbeoefening is alleen mogelijk als we elke vrijblijvendheid, elk voorbehoud, elke twijfel betreffende deze beoefening loslaten en er echt een diepe relatie mee opbouwen. Vergelijk het met een partnerrelatie. Een oppervlakkige relatie zal bij de kleinste ergernis beëindigd worden. Als onze relatie diep en liefdevol is, zullen we momenten van wrijving en zelfs ruzie doorstaan omdat we beseffen dat wat ons bindt fundamenteler is dan deze storm aan de oppervlakte. En zelfs als er momenten zijn dat we ook de fundamenten van de relatie uit het oog verliezen, kan er nog altijd een vertrouwen zijn dat we die terug kunnen vinden, zodat zelfs deze crisis geen einde hoeft te betekenen. Om terug te keren naar de beoefening: reken er maar op, dat vroeg of laat je partner genaamd zazen het bloed onder je nagels vandaan zal halen. Maar besef alsjeblief dat dat integraal deel uitmaakt van deze bijzondere relatie. En diegene die door zazen tot het uiterste gedreven wordt, is niet ons ware zelf, maar ons kleine, beperkte zelf, dat zich zal weren als een duiveltje in een emmer wijwater.
Deze intuïtie van het ontwaken is zelf nog geen ontwaken, maar ze vertelt, nee openbaart ons, dat dit de richting is waarin we verder zullen gaan. Zelfs als er dagen komen dat “ik” helemaal niet wil. Ook als er weken of maanden komen waarin onze zazen lijkt op een uitzichtloze voetreis door een eindeloze woestijn. Wanneer we het gevoel hebben, niks meer te weten; en zeker niet te weten, waarom we dit doen. Want zoals ik al zei, dat zijn precies de periodes waarin een dieper loslaten rijpt.
Dit ontwaken van de vlam van bodaishin, die leidt tot een waar engagement, is wat ik iedereen toewens. Het laat ons toe onze beoefening voort te zetten op lange termijn, meer bepaald: de rest van ons leven.