Als je zen beoefent is het belangrijk de juiste gedrevenheid, het juiste engagement te vinden. Niet alleen tijdens zazen of tijdens je dagelijkse leven, maar ook wat betreft je beoefening in de dojo. Dat geldt evenzeer voor beginners als voor gevorderden.

Wanneer je, bij voorbeeld na een inleiding en eerste zazen in de dojo, beslist om de zenbeoefening een kans te geven, is het absoluut noodzakelijk om een voorlopig engagement aan te gaan. Dat doe je door minstens een half jaar of beter een jaar regelmatig, één of twee keer in de week (of meer wanneer je rooster dat toelaat) naar de dojo te komen. Ondertussen kan je ook thuis, best dagelijks, zazen beoefenen. Maar vooral door samen zazen te doen, onderricht te horen, groeps- en privégesprekken over de beoefening te hebben, kan je praktijk, die in het begin kwetsbaar is als een pas ontloken plantje, beginnen groeien en sterker worden.

De beoefening van zazen doordringt je hele wezen op een geleidelijke maar diepgaande wijze. Alhoewel de fundamentele dimensie van zazen onmiddellijk is – je richt je van in het begin op de levende werkelijkheid van dit moment en ontwaakt telkens weer uit de inhoud van het denken – heeft ons systeem tijd nodig om dit te integreren. Elke werkelijke, grondige transformatie heeft tijd nodig. In die zin staat de beoefening van zazen haaks op zoveel cursussen die vandaag de dag worden aangeboden, waar resultaat in 5 lessen wordt beloofd, want tijd is kostbaar en we hebben nog zoveel te doen… Zenbeoefening biedt een krachtige bevrijding uit precies deze levenswijze die altijd maar het huidige moment opoffert om je dan te verliezen in het herkauwen van het verleden en het plannen van de toekomst. Zen leert ons helemaal thuis te komen hier en nu, waar je ook bent, wat er ook gebeurt; het toont ons hoe we voortdurend kunnen rusten in zijn, zodat we een vrede en vreugde vinden die niet afhankelijk zijn van omstandigheden.

Wanneer je gedurende enige tijd dagelijks zazen hebt beoefend, zal je merken dat er iets gebeurd is, misschien zelfs zonder dat je er de vinger op kan leggen. Dat helpt je om verder regelmatig te komen beoefenen in de dojo. Het voorlopige engagement van de beginner wordt een steeds meer doorleefd engagement: vanuit je eigen ervaring voel je hoe belangrijk het is. Je beoefening wordt stilaan rijper en begint haar vruchten af te werpen. Zazen wordt de spil van je leven. Zelfs als het heel druk is, blijft je zazen als het oog van de storm, van waaruit je naar je bestaan kan kijken, met gelijkmoedigheid, warmte en betrokkenheid – zonder meegesleurd te worden. Hoe langer je beoefent, des te meer je ziet hoe essentieel deze praktijk is . Zelfs als het een inspanning vraagt om naar de dojo te komen en te gaan zitten, het is een inspanning die je met plezier doet.

Toch is het zo dat er dikwijls een moeilijk moment komt. Vroeg of laat ga je door een fase waarin je begint te twijfelen. Wanneer het nieuwe eraf is en je nog niet de volle vruchten van de beoefening voelt, kan de motivatie verzwakken. Waarom doe ik dit? Weerstanden komen boven – het ego verzet zich. We kunnen veilig stellen, dat dat periodes zijn die een verdieping voorafgaan, maar helaas zijn veel beoefenaars geneigd om dan te stoppen. Daarom is het heel belangrijk, goed ondersteund en begeleid te zijn in je beoefening, en iemand te hebben waarmee je in vertrouwen over je zen kan spreken.

Maar ook die momenten gaan voorbij, als je gewoon zazen blijft doen. Regelmatig. Samen. Als de gewoonte om zazen te doen, zin of geen zin, tijd of geen tijd, gevestigd is, kom je erdoorheen. En dan veranderen er dingen, op een wezenlijke manier. Je merkt misschien dat je op een heel eenvoudige manier gelukkiger wordt. Dat je zowel gelijkmoediger bent, als dat het leven kleurrijker en boeiender wordt. Je voelt een grotere diepgang in je emoties, zodat je als mens authentieker wordt, maar je bent niet meer de slaaf van die gevoelens, die vrij stromen en niet langer blijven dan nodig. Je wordt meer betrokken, ook bij het leven van anderen, maar het kost je minder energie. Je doet meer, en toch ben je vrijer. De eenvoudigste dingen worden bron van verwondering en dankbaarheid. Tegenslag vat je niet langer persoonlijk op. Je hele leven wordt doortrokken van een gevoel van heelheid. Alles valt op zijn plaats, niet omdat er gebeurt wat je zou willen dat er gebeurt, maar omdat het inzicht groeit dat alles nu eenmaal is wat het is. En hoe paradoxaal het ook moge klinken: tegelijkertijd ga je je spontaan meer en meer inzetten om van de wereld een betere plaats te maken.

Zo verankerd in de beoefening, houdt elk gevoel van inspanning uiteindelijk op. Je doet zazen zoals je ademt. Je doet het gewoon, of beter gezegd: het gebeurt. Engagement wordt vanzelfsprekend. De vrede en vreugde, onafhankelijk van omstandigheden, worden sterker en zijn voortdurend aanwezig als een zachte maar fundamentele ondertoon van je bestaan. Op dat moment wordt zazen puur een vieren van het bestaan, van het zijn dat de basis is van ons leven, van ons handelen.

Maar ondertussen besef je ook al langer dat de loutere deelname aan de zazen in de dojo, of je nu beginner of langdurige beoefenaar bent, een grote gift is, een belangrijke bijdrage aan de ondersteuning van de sfeer van aandacht, verdieping, helderheid en inzicht. Misschien is dat uiteindelijk wel de belangrijkste reden om naar de dojo te komen, en om je te engageren in zijn werking. Want de grootste vreugde is altijd de vreugde van het geven. Een genereuze geest is een open geest. En een open geest is vrij.


Luc De Winter
Ho Sen Dojo, juli 2017.