De droom is dus geen droom van mij als individu, maar de ene droom, waarin ook “ik als individu” gedroomd wordt. En tegelijk is die ene droom, of beter nog: het dromen, wat “ik” eigenlijk ben. Maar “wat ik eigenlijk ben“ is ook maar een relatieve waarheid, een hulpmiddel om verder te gaan. 

En zo kom ik dus tot een “derde interpretatie”.  Vanuit dit inzicht is alles wat er gebeurt of verschijnt  in die ene droom allemaal “verhaal”. Je zou kunnen zeggen dat elk verschijnsel dat in het bewustzijn verschijnt, een concept van het bewustzijn is. Zoals in een droom is een vogel die je ziet, zelfs als je hem niet als “vogel” benoemt, een concept van het bewustzijn. Dat verhaal is belangrijk. Maar je hebt best als het ware één oog op het ene, en één oog op het vele. Je staat best voortdurend met één been in het zijn zelf, rustend in het open, niet-verstandelijke besef DAT er bestaan is, en dat dat bestaan is wat je op een dieper niveau eigenlijk bent; en met één been in het verhaal, dat gaat over WAT er is, welke vormen en gebeurtenissen dat ene bestaan allemaal aanneemt. Ik besef heel goed dat deze formulering barst van de inwendige tegenstrijdigheden en vermenging van niveaus. Maar ze is dan ook geen filosofie, maar een soort praktische richtlijn, om je te inspireren, zonder dat je je eraan vastklampt. Ze is misschien de op één na diepste boodschap en conclusie van de zen, voor zover die in woorden te vatten is (lees maar de Sandokai op deze site). Hecht je niet aan deze woorden, realiseer ze. 

Het verschil tussen WAT en DAT is trouwens ook weer iets dat goed gezien dient te worden, voorbij woorden, om tenslotte helemaal los te laten. Want uiteindelijk (en van het begin af aan!) is dat verschil een … concept! De diepste conclusie is uiteraard: geen conclusie.

Het is deze betekenis van “verhaal”, als wat er gebeurt, ten opzichte van dat er gebeurt, als object tegenover subject, als verschijnsel tegenover bewustzijn waar ik aan denk als ik over “het verhaal” spreek. Je zou kunnen zeggen dat het een “laatste” dualistisch standpunt is, dat ook nog ontmaskerd wordt als illusie. Het geeft niet als mensen dat op een ander niveau begrijpen. Het inzicht zal rijpen met de beoefening. Hoe meer de concepten doorzien worden hoe eenvoudiger alles wordt. Wat ik zojuist probeerde in woorden te vatten, en wanneer je het nu leest misschien heel bizar lijkt, zal uiteindelijk compleet vanzelfsprekend worden, zodat je je afvraagt hoe je het toch ooit anders hebt kunnen zien. Ik zou bijna zeggen: het is zelfs niet meer de moeite om er bij stil te staan, zoals wanneer je een steentje uit je schoen hebt gehaald en verder wandelt zonder daar nog aan te denken. Maar in de praktijk ligt het net iets subtieler. Dikwijls ga je toch terug dromen dat er opnieuw een steentje in je schoen zit, en moet je telkens opnieuw goed voelen en kijken, om te zien dat het er niet is… maar daar hebben we het een andere keer over. 

 

Tot volgende week!
Groetjes,
Luc