Dag 1
Vrijdag 3 maart 2023
KUSEN 1
Ons leven is eenvoudig, eenvoudig in de zin dat we enkel geabsorbeerd zijn in dit simpele zitten, en simpel in de zin van non-duaal, onverdeeld. Dit is de diepe betekenis van meditatieve absorptie. Dus zorg er tijdens de beoefening voor dat dwangmatige gedachten niet het hele bewustzijnsveld absorberen. Laat jezelf in jezelf zitten, niet alleen op een zafu, laat jezelf in jezelf zitten in het “hier” van het lichaam en in het “nu” van de adem. Het gaat erom het zittende lichaam volledig te bewonen; opgaan in het zittende lichaam betekent je niet verzetten tegen de levende realiteit van het huidige moment. Probeer niet de verschillende mentale constructies die ontstaan te bestrijden, maar wees voorzichtig ze niet in stand te houden of te ontwikkelen. Ten overstaan van mentale activiteit is de beste reactie op dit moment het mobiliseren van alle energie en alle aandacht, en die te wijden aan elke gewaarwording, aan elk aspect dat deel uitmaakt van de lichaamshouding, aan elke inademing wanneer het het moment is om in te ademen, aan elke uitademing wanneer het het moment is om uit te ademen. Dat is de beste reactie, omdat ze vrij is van vastgrijpen en afwijzen. Een van de belangrijke punten is: stoppen met vechten, want er kan geen innerlijke vrede zijn in conflict en strijd. Het essentiële punt op elk moment tijdens de beoefening is dus niet of er gedachten zijn of niet, het essentiële punt is er volledig te zijn. Het is met dit “er volledig zijn” dat we ons kunnen verhouden zonder te grijpen en zonder de verschillende fenomenen die zich voordoen af te wijzen. Het is in dit “er volledig zijn” dat de verschillende mentale fenomenen aan zichzelf worden overgelaten, dat wil zeggen dat ze aan hun vergankelijke, vluchtige aard worden overgelaten; ze worden overgeleverd aan hun onsubstantiële realiteit. Tijdens de beoefening, wanneer deze mentale fenomenen geen weerstand ondervinden, oftewel wanneer er niet langer ‘iemand’ is om weerstand te bieden, om te strijden, als ze niet langer ‘iemand’ tegenkomen om vast te grijpen, te analyseren, te interpreteren, dan doven ze vanzelf uit. Het is als een bal die we tegen een muur gooien, de bal zal met evenveel kracht, zo niet meer, naar ons terugkomen dan we hem gooiden. Maar als dezelfde bal die gegooid wordt geen enkele muur tegenkomt, komt hij niet terug.
Terwijl je je uitlijnt met de soepele verticaliteit van de rug en de wervelkolom, terwijl je je afstemt op de beweging, op het ritme van de adem, moet je ervoor zorgen dat je niet bevriest in een houding, of die nu fysiek of mentaal is, maar dat je je van moment tot moment aanpast, jezelf opnieuw verticaal aanpast, jezelf opnieuw aanpast in de ademhaling. De onbeweeglijkheid van de houding is volledig relatief, dus op deze manier, zo uitgelijnd, zo afgestemd, laat je jezelf zitten in de volheid van elk moment en hou je niets tegen, sta nergens bij stil, gewoon het moment dat er is.
KUSEN 2
Zorg ervoor dat het licht van het bewustzijn blijft branden, laat het niet overweldigd worden door de dwang van mentale activiteit om gedachten te produceren. Cultiveer een vaste intentie, een resolute intentie, om intens aanwezig te zijn. Cultiveer het volledige bewustzijn van elk moment, het volledig bewustzijn van elke gewaarwording, elk geluid, elk mentaal fenomeen dat opkomt; een volledig bewustzijn van dit alles zonder gefixeerd te raken op een bepaalde gewaarwording, geluid of gedachte in het bijzonder. Van moment tot moment jezelf opnieuw afstemmen, jezelf telkens weer afstemmen op de houding van het lichaam, dat wil zeggen, jezelf afstemmen op het levende lichaam van elk moment, aan de levende houding van elk moment. Stel jezelf opnieuw af op dit lichaam dat nooit precies hetzelfde is van het ene moment op het andere. Deze aanpassing stelt je in staat om je af te stemmen op de levende realiteit van nu, de levende werkelijkheid van nu die geen vaste tijd is. Afgestemd zijn op wat we het huidige moment kunnen noemen, is in feite afgestemd zijn op de beweging, de niet-vastheid van het huidige moment. En afgestemd zijn op de niet-vastheid van het huidige moment vereist een buitengewone scherpzinnigheid van geest, een openheid en soepelheid van het hart, om je niet te verzetten tegen wat er op elk moment gebeurt, om je niet te verzetten tegen de beweging, de stroom van het bestaan. Zo geabsorbeerd in de praktijk, laat geen identiteit zich vormen rond een fenomeen. Geabsorbeerd in de praktijk is er gewoon het besef dat verschijnselen verschijnen en verdwijnen. Een gewaarzijn dat zich niets toe-eigent en zich identificeert. In meditatieve absorptie, in absorptie in de beoefening, is er geen ‘ik’ die voelt, geen ‘ik’ die waarneemt, geen ‘ik’ die denkt, er zijn enkel gewaarwordingen, waarnemingen en gedachten.
Jezelf op deze manier laten absorberen is beseffen dat er geen auteur achter de handeling is, noch een denker achter de gedachte. Op dit moment is er “niemand” die zazen beoefent: alleen zazen beoefent zazen. Zorg er op elk moment voor dat je nergens op gefixeerd blijft; word je meer en meer bewust van dit functioneringssysteem dat vastloopt, dat zich kristalliseert rond de verschijnselen die zich voordoen. Het is in het hart van ons bewustzijn hiervan dat we ons van dit functioneren kunnen bevrijden. Ten slotte, wees tijdens de beoefening niet als stilstaand water, maar wees als een rivier waarvan het water helder en transparant is en vrijelijk stroomt.
In veel gevallen heeft men de indruk dat het onderricht van het geen-zelf mensen voorschrijft hoe ze zouden moeten denken, hoe ze in het leven zouden moeten staan. Maar wat het doet is enkel maar beschrijven wat er duidelijk gezien wordt wanneer er grote helderheid is. Er wordt simpelweg beschreven hoe het altijd al geweest is. Het is van het grootste belang zelf helderheid te cultiveren, het inzicht zelf te zien, het zelf te realiseren. Wanneer illusies sneuvelen wordt het bestaan niet in het minst zielloos of zinloos. Integendeel, dan komt het pas echt tot bloei. Dan pas wordt de echte zin van het bestaan duidelijk.
Deze tekst gewoon doorlezen zal geen fundamentele oplossing bieden (tenzij je al op het punt stond inzicht te realiseren). Hij is niets anders, en kan ook niets anders zijn, dan een wegbeschrijving – de reis zal je zelf moeten maken. Misschien ervaar je hem als een bron van inspiratie, als een uitnodiging – maar je zal er zelf op in moeten gaan. Zelfs al is er geen zelf. Maar laat je daar niet door weerhouden.