Onaangename emoties
In zazen kunnen mogelijk emoties bovenkomen die we als onaangenaam ervaren, zoals irritatie, kwaadheid of verdriet. Er kunnen ook aangename emoties verschijnen, maar die worden dan niet als hindernis gezien. Zo zien we ook hier weer dat het uiteindelijk de oordelende, censurerende geest is die beslist dat iets een “hindernis” is in de zenbeoefening. Het zijn precies de “hindernissen” die ons de kans bieden deze geest te overstijgen.
Het is belangrijk om tijdens zazen alles vrij te laten opkomen en voorbijgaan. Zelfs als het onaangenaam is. Soms zegt men dat we ook deze onaangename emoties moeten omarmen, en dat is een beeld dat kan helpen, maar je kan ook zeggen: laat het allemaal gewoon zijn. Druk het niet weg. Je zal merken dat wanneer je onaangename emoties onder ogen ziet, ze gewoon beleeft, ze een heel stuk minder erg zijn dan je dacht. Sterker nog: als je ze echt met een open vizier tegemoet treedt houden ze op een probleem te zijn. Het is maar wanneer we iets verdringen dat het een bijzondere intensiteit krijgt, en zo de kracht verwerft om ons te overweldigen.
De onaangename emotie zal verzwakken en oplossen na een tijd. Maar doe geen zazen om dat te bewerkstelligen, want dan schakel je je beoefening in in een therapeutisch proces, en zazen is veel omvattender, veel dieper en weidser dan eender welke therapie. Bekijk het dus niet als een falen van je zazen wanneer de onaangename emoties niet zomaar ophouden. Ook weer hier geldt dat hoe meer we gevorderd zijn in de beoefening, hoe opener we ook onaangename gevoelens zullen durven toelaten tot we er in het geheel geen last meer van hebben en er helemaal niet meer in mee gaan.
Wat regelmatig gebeurt is dat onaangename emoties zoals irritatie of kwaadheid op de leraar geprojecteerd worden. Weet dat dat kan gebeuren, zodat je niet in deze val loopt, of ze herkent wanneer het zich voordoet. Irritatie is altijd mijn irritatie, ze wordt nooit opgewekt door de leraar, door zazen, of door de andere deelnemers. Als dat duidelijk is kunnen we een stapje verder gaan en zien dat het zelfs niet mijn irritatie is, het is gewoon irritatie.
Om zen te beoefenen is het belangrijk dat je emotioneel over een zekere stabiliteit beschikt. Wanneer je je echt onstabiel voelt is het niet het juiste moment om met zazen te beginnen; als je al ervaring met zen hebt, is het mogelijk gedoseerd en onder begeleiding ook in emotioneel moeilijke momenten je beoefening voort te zetten.