Een heilige plek

De plek waar de toekomstige Boeddha was gaan neerzitten, is niet zomaar een plaats. Het is de plaats op ons kussen. Maar ze is ook niet beperkt tot dit kussen, of tot de zithouding. Het is de plaats waar je je bevindt wanneer je een stapje achteruit zet en niet langer meegaat in de verhalen van het denken. De plaats voorbij elk verhaal, onder elke illusie. De plaats van ongescheidenheid. Het was niet de toekomstige Boeddha die de confrontatie met Mara won, het was deze plaatsloze plaats die won. Zelfs zeggen dat ze “won” is verkeerd want ze is dat wat voorafgaat aan elke illusie, zoals water voorafgaat aan elke golf – water gaat geen strijd aan met de golven, en wint er ook niet van. Ze is de ruimte waarin elke gebeurtenis zich afspeelt, het blad waarop elk verhaal geschreven staat. Deze plaatsloze plaats is altijd overal want ze overstijgt ruimte en tijd. Het is de plaats waar je altijd al was, de plaats die je altijd al was. Dat is de reden dat je er niet naar toe kan gaan. Wat je wel kan doen, vanuit je beperkte identificaties, is komaf maken met de illusies die je gevangen houden in de droom van gescheidenheid. Ophouden ze te voeden. Gaan zitten zonder iets te doen, en het innerlijke licht niet langer verduisteren. Doe het niet-doen. Niet-doen is geen nietsdoen, maar ook niet het eindeloze doelgerichte gespartel dat we gewoon zijn. Het is niet horizontaal, maar verticaal. Het is een diep naar binnen kijken.  Op een zeker moment, dat we een moment van genade kunnen noemen, neemt de ware natuur, de openheid het over. Wat uiteindelijk overblijft is deze ongeschapen heilige plek. Er blijkt dan dat er eigenlijk nooit iemand gevangen zat.

5:  Centraal Thailand (Ayuthaya), 16e eeuw (Thaise collectie)
5. Centraal Thailand (Ayuthaya), 16e eeuw (Thaise collectie)

Moeder aarde als getuige

Gautama zat al bewust op deze plaats, die de overal aanwezige grond van elk bestaan is, zoals de aarde de overal aanwezige grond van ons dagelijkse leven is. Hij was al thuisgekomen. Toch was er nog geen definitieve realisatie. De illusies, de oude patronen waren te sterk. Hij liet zich nog voor een stuk meeslepen in de droom. Hij ging nog in discussie met Mara. Het gesprek had een eindeloos welles-nietes spelletje kunnen worden, maar Gautama beëindigde én oversteeg het met een simpel gebaar. Hij strekte zijn rechterhand uit en nam nog eens expliciet, intiem contact op met deze plaats, met deze grond van bewustzijn, de moeder van alle verschijnselen, die fundament en getuige is van elk bestaan – niet alleen van de verdienstelijke handelingen van de toekomstige Boeddha. Als een golf die naar beneden neigt om het wateroppervlak aan te raken, en zich zo zijn ware aard te herinneren. Waarom kon hij dat? Omdat hij al op de aarde zat, er al door gedragen werd, meer nog: eruit voortkwam en er nooit van gescheiden was. We kunnen allemaal de aarde aanraken. Het is zelfs onze bestemming. Het is maar een klein, simpel gebaar. Het is zo dichtbij. Ik bedoel niet dat je fysiek de grond moet aanraken. Het gaat om een innerlijke “klik”, zoals de “klik” waarmee je loskomt uit de betovering van een film op tv; de “klik” waarmee je wakker wordt uit een droom. Elke keer we vol vertrouwen intiem contact opnemen met onze ware natuur verliezen de illusies al hun kracht, zoals Mara en zijn olifant.

Natuurlijk is het uiteindelijk niet “ik” die de illusies moet doorprikken, zelfs al lijkt dat misschien zo in  het begin van je beoefening. “Ik” is ook een illusie. Het is de altijd aanwezige grond van ons bestaan, die ze doorprikt, die zichzelf terug herkent. Het is een luchtspiegeling die ophoudt. De aarde aanraken betekent: je laten raken door de geest, de essentie, het hart van het bestaan (Jap. sesshin, “het hart raken”). Vestig je in de essentie; neem toevlucht tot dat wat je altijd al was. Zink terug in je ware natuur. Het volstaat van niet langer je illusies te onderhouden. Denk niet dat je illusies doorprikken een middel is om je ware natuur te realiseren, of dat je ware natuur realiseren een middel is om je illusies te doorprikken. De illusies doorprikken is de ware natuur realiseren. Raak de aarde aan en ontwaak.

6. Centraal Tibet, 13e eeuw (foto: S. Moons)
6. Centraal Tibet, 13e eeuw (foto: S. Moons)


Luc De Winter,
Ho Sen Dojo, Antwerpen, 25 december 2018.

Met dank aan de verschillende fotografen en collecties.