Fukanzazengi – Eihei Dogen (1200 -1253)
Inleiding
Fukanzazengi (普勧坐禅儀) behoort samen met Genjo Koan (Het Verwezenlijken van het Fundamentele Punt) en Bendowa (Over de Inspanning van de Weg) zonder twijfel tot de bekendste teksten van de grote 13e-eeuwse stichter van de Japanse zen, Eihei Dogen (永平道元). Het is een beknopte maar indringende inleiding tot de beoefening van zazen. De titel wordt meestal vertaald als Universele Aanbeveling(en) voor Zazen, maar Kaz Tanahashi vertaalde dit in het Engels als Recommending Zazen to All People, wat de tekst in een nog breder perspectief plaatst.
Dogen was als jongeman niet onder de indruk van het boeddhistische onderricht dat hij in Japan kon vinden. Daarom ondernam hij, in de hoop op verdieping, op 23jarige leeftijd de gevaarlijke bootreis naar China. Pas na enkele jaren kwam hij daar terecht bij Rujing (如淨; Jap. Nyōjo), onder wiens leiding hij het ontwaken zou realiseren.
Dogen schreef Fukanzazengi in 1227, het jaar nadat hij terugkwam van China, en hij schreef de tekst ook in het Chinees. Er is ook een exemplaar in zijn eigen handschrift uit 1233 bewaard. In het laatste decennium van zijn leven herwerkte hij de tekst die hij als jongeman geschreven had, en het is deze versie die we hier gebruiken. Ze is terug te vinden in de Eiheikoroku (De Uitgebreide Optekeningen van Eihei). Een gelijkaardige korte tekst, Zazengi, werd geschreven in 1243; deze werd opgenomen in Dogen’s andere grote verzameling, de Shobogenzo.
Een deel van de praktische aanwijzingen werd door Dogen gekopieerd uit de Zuochan yi (坐禅仪), een handleiding voor zazen geschreven door de Chinese zenleraar Changlu Zongze (長蘆宗賾) vroeg in de 12e eeuw.
De tekst die ik hieronder gebruik is mijn Nederlandse vertaling van de Engelse versie van Kazuaki Tanahashi, gepubliceerd in het boek Zen Chants – Thirty-Five Essential Texts with Commentary, Shambhala Press, Boston & London, 2015. Ik dank uitgeverij Shambhala voor de vriendelijke toestemming die ze gaven om hem te publiceren, en Kaz voor de grondige analyse van enkele Chinese passages om me te helpen bij het schrijven van een adequate vertaling en commentaar. Verder wil ook Cath Joos bedanken voor het advies betreffende de Chinese namen en termen, Philip Deschildre voor het nalezen en Jella Verelst voor het plaatsen van de tekst op de site.
De indeling van de paragrafen is die van de Engelse versie; de nummering van de paragrafen heb ik zelf toegevoegd. In de voetnoten is aangegeven of ze afkomstig zijn van Kaz Tanahashi (KT) of van mezelf (LDW). De tekst van Zazen Aanbevolen voor Iedereen wordt in dit commentaar altijd cursief en vet weergegeven; citaten uit andere teksten enkel cursief.