5.
Voor zazen is een rustige kamer aangewezen. Eet en drink met mate. Laat alle beslommeringen los; laat de tienduizend dingen rusten. Denk niet aan goed of slecht. Oordeel niet over juist en fout. Hou op bewust iets te willen bereiken en stop elke analytische introspectie. Probeer niet om verlicht te worden. Hoe zou verlicht-zijn beperkt kunnen zijn tot zitten of niet-zitten?
Voor zazen is een rustige kamer aangewezen.
We gaan de drukte niet opzoeken, we gaan bijvoorbeeld geen ruimte kiezen waar andere mensen actief zijn of heen en weer lopen. Aan de andere kant is het ook belangrijk ons niet te hechten aan fysieke stilte of rust. Zazen is niet een of andere speciale beoefening die alleen in bijzondere omstandigheden kan plaatsvinden. Maak van je zazen geen kasplantje. Ware stilte is niet afhankelijk van de afwezigheid van geluid.
Eet en drink met mate.
Wanneer je te zwaar, of te kort voor zazen gegeten hebt zal je gemakkelijk suf worden. Weinig eten werkt helderheid in de hand. Als je teveel drinkt moet je teveel naar de wc.
Laat alle beslommeringen los; laat de tienduizend dingen rusten.
De tienduizend dingen, met andere woorden de veelheid van de verschijnselen is een klassieke Chinese uitdrukking, die de zen overnam uit het daoïsme.
Denk niet aan goed of slecht. Oordeel niet over juist en fout. Hou op bewust iets te willen bereiken en stop elke analytische introspectie. Probeer niet om verlicht te worden. Hoe zou verlicht-zijn beperkt kunnen zijn tot zitten of niet-zitten?
Met andere woorden: laat het denken, dat altijd onderscheid maakt, dat per definitie dualistisch is, varen. Hou op tegenstellingen tegenover elkaar te plaatsen. Plaats geen doel in de toekomst, of het nu rust, concentratie, psychologisch inzicht, gezondheid of verlichting is, tegenover je toestand nu. Het is precies deze manier van functioneren die we laten vallen. In de zen gebruikt men dikwijls de uitdrukking mushotoku[20]: zonder winstbejag, zonder winstoogmerk. Wanneer we elk zoeken of grijpen, elk afwijzen of vermijden, elk streven naar de toekomst, elk vastklampen aan het verleden loslaten, wordt ons ware gelaat onmiddellijk zichtbaar. Wanneer we ophouden de verhalen te onderhouden die zeggen wie of wat we zijn, zal ons kleine zelf ontmaskerd worden en het grote zelf zich openbaren.
[20] Afkomstig uit de Hartsoetra; zie mijn commentaar op de Hartsoetra. (LDW)